Op de jaarvergadering van 14 december 2024 werd het tweede nummer van de jaargang 161 van de Handelingen voorgesteld. Het is een themanummer over middeleeuws Ieper, samengesteld naar aanleiding van het emeritaat prof. dr. Paul Trio, voorzitter van het Genootschap voor Geschiedenis.

De nieuwe Handelingen tellen twee peer-reviewed artikels, twee korte bijdragen en als vanouds enkele boekbesprekingen en kroniekberichten.

Leden van het Genootschap ontvingen het nummer in de brievenbus. De volledige jaargang nabestellen is mogelijk via deze pagina. Daar kan tevens de volledige inhoudstafel worden geraadpleegd, net als de bijlage met het bibliografisch overzicht van het werk van Bieke Hillewaert (1961-2023).

Een abonnement nemen op de lopende jaargang 2025 is mogelijk via de pagina lid worden.

Peer-reviewed artikels

Jan Dumolyn – De meest gepolariseerde stad van middeleeuws Vlaanderen. Sociaal protest in Ieper, ca. 1280-ca. 1480

Net als de andere grote Vlaamse steden kende ook het laatmiddeleeuwse Ieper een rijke traditie aan werkstakingen en openlijke oproer. We geven een beknopt chronologisch overzicht van deze collectieve acties, met de nadruk op de economische conjunctuur, de deelname van de verschillende sociale groepen en hun politieke eisen. Telkens gebeurt dat vanuit een vergelijkend perspectief met Gent en Brugge, de twee andere grote textielsteden van het graafschap. 

 

Lennert Lapeere, 30 jaar stadsarcheologisch onderzoek in Ieper: een nieuwe kijk op de groei en ontwikkeling tot een laatmiddeleeuwse grootstad (ca. 1050-1225)

Na de verwoesting van Ieper tijdens de Eerste Wereldoorlog werd verondersteld dat het archeologisch bodemarchief onherroepelijk verloren was. Onderzoek sinds de jaren 1970, eerst in kerken en de stadsversterkingen, later verspreid over de stad, toont aan dat dit niet het geval is. Sinds de invoer van het nieuwe Onroerend Erfgoed Decreet (2014) stijgt het aantal vindplaatsen snel. Een nieuwe synthese over het ontstaan en de ontwikkeling van Ieper tot het hoogtepunt in de dertiende eeuw dringt zich op. De vroegste ontwikkeling van de stad blijft onzeker, maar lijkt zich eerder in de elfde eeuw te situeren, dan in de Karolingische periode. In de twaalfde eeuw drukken vier machtsfactoren, namelijk het Sint-Maartenskapittel, de graaf, de tempeliers en de Ieperse burgers hun eigen stempel op de stadsontwikkeling. De stadsversterking van 1214 betekent een eindpunt voor deze vroege ontwikkelingen waarna de bewoning snel verdicht en zich verder uitbreidt naar de buitenwijken toe.  

 

Bijdragen 

Hendrik Callewier – Egyptenaren, Grieken, Ethiopiërs en joden in Ieper tijdens de late middeleeuwen

 

Hannelore Franck – Het huis voor dertien arme kinderen in Ieper. Een stichting uit 1490 onder invloed van de franciscaanse orde

In 1490 richtte de Ieperse weduwe Johanna van der Moere een nieuwe caritatieve stichting op. Ze voorziet voor dertien arme weeskinderen kost en inwoon na haar overlijden. De stichting vertrok duidelijk vanuit een laatmiddeleeuwse focus op memoriezorg, maar leek tegelijk al humanistische doeleinden zoals vorming en onderwijs te beogen. Deze case illustreert zo de evolutie die zich op dat moment voltrok: van religieuze armenzorg naar humanistische zorg. Of zo lijkt het toch. Want tot nu toe is een derde grote invloedfactor buiten beschouwing gebleven: de invloed van de observantiebeweging. In dit artikel toon ik aan dat deze invloed niet onderschat mag worden en essentieel is om de stichting in de juiste context te plaatsen.